Piosenka kabaretowa – co to właściwie znaczy? [felieton]

Kabaret 7 minut Po szerzył pogląd, że każda piosenka wykonana w kabarecie, jest piosenką kabaretową. Myślę, że to jedyna słuszna definicja, jeśli już koniecznie chcielibyśmy się pokusić o ogólne zdefiniowanie tego pojęcia.

Tak naprawdę nie potrafię odpowiedzieć na pytanie, które zadałam w tytule tego artykułu. Mogę jedynie wyjaśnić, czym jest piosenka kabaretowa dla mnie. Nie będzie to jednak proste wyjaśnienie.  Niedawno pisałam o nurcie muzycznym nazywanym dark cabaret – mrocznym kabaretem. To jedna z twarzy „mojej” piosenki kabaretowej. Tutaj mieści się twórczość Franka Wedekinda, Bertolda Brechta, Macieja Zembatego.

Ale na początku był Paryż. Odkąd odkryłam twórczość Aristide’a Bruant, potrafię lepiej zrozumieć pochodzenie wątków apaszowskich w kabarecie literackim. Te pierwsze ballady, układane przez twórcę z Czarnego Kota, opowiadały właśnie o takim ulicznym życiu: o prostytutkach, mieszkańcach ulic, bandach awanturników. Kamuflowały tą tematyką wyraźny sprzeciw wobec polityki państwa, wojny i niesprawiedliwości społecznej. Takie awanturnicze, apaszowskie ballady uliczne to druga twarz piosenki kabaretowej, która jest mi znana.

Trzecie oblicze, to liryzm Kabaretu Starszych Panów, parodia francuskiej piosenki miłosnej, którą Boy stosował w Zielonym Baloniku, ironia tekstów Agnieszki Osieckiej i Wojciecha Młynarskiego. Elegancja kabaretu Tuwima, Hemara i Jarosego. Staromodny czar utworów Kabaretu Moralnego Niepokoju z Walizek Pełnych Wody.

Czwarta odsłona to absurdalne i nawiązujące do niezwykłości piosenki Kabaretu Mumio, Łowców. B, zaczarowane teksty Gałczyńskiego i „czar iluzji Anawa”. To także piosenki służące zabawie. Bo nie ma nic złego w tym, żeby piosenka była po prostu zabawna, bez jakichś dodatkowych przesłań, czy ambicji komentatorskich.

I wreszcie piąta twarz „mojej” piosenki kabaretowej to Kabaret Olgi Lipińskiej: piosenka opisująca aktualną sytuację polityczno-społeczną przy użyciu licznych metafor i zabiegów stylistycznych. To adaptacje tekstów klasyków poezji na potrzeby kabaretu. To uchwycenie aktualnych wątków w taki sposób, by i za wiele lat tekst był zrozumiały dla odbiorcy.

Jest jeden problem: trudno znaleźć przykłady twórców, którzy zajmowaliby się tylko jednym, konkretnym rodzajem piosenki. Ja chyba nie znam nikogo takiego. I chociaż podałam konkretne przykłady w tych nakreślonych naprędce kategoriach, na które mogłabym podzielić piosenki kabaretowe, które znam i lubię, to u każdego z tych podmiotów artystycznych można znaleźć przejawy innego rodzaju twórczości piosenkarskiej. Dopiero połączenie tych wątków daje pełny obraz tematyki piosenki kabaretowej. Nadal „mojej”.

Co zatem dla mnie oznacza pojęcie „piosenki kabaretowej”? Piosenka kabaretowa to piosenka wykonana przez artystów kabaretowych, której główną cechą jest odpowiednia do kontekstu interpretacja tekstu, niekoniecznie zabawnego. Najogólniej rzecz ujmując tym właśnie jest dla mnie piosenka kabaretowa – piosenką dobrze zinterpretowaną przez artystów kabaretu. Co w zasadzie zbliża ją do mojego pojęcia piosenki aktorskiej. A co dla Was oznacza to pojęcie?

PAULINA JARZĄBEK