Konkurs(y) 31. PAKI (relacja / recenzja)

Co?
Części konkursowa 31. PAKI: Konkurs piosenki, Wieczór Ostatniej Szansy, Gra o Tron – cz. I i cz. II
Kto?
Konkurs piosenki: Ścibor Szpak, Róbmy Swoje, Mieszko Minkiewicz, Świerszczychrząszcz i Muzikanty
Wieczór Ostatniej Szansy: Rafał Pacześ, Antoni Gorgoń Grucha, Ścibor Szpak
Gra o Tron, cz. I
Nic Nie Szkodzi, Szymon Łątkowski oraz Fair Play Crew
Gra o Tron, cz. II:
Laureat WOSZ – Rafał Pacześ, Kabaret Inaczej, Sekcja Muzyczna Kołłątajowskiej Kuźni Prawdziwych Mężczyzn z Olą, Karol Kopiec
Kiedy?
23-25.04.2015 r.
Gdzie?
Rotunda, ul. Oleandry 1

Dopiero co, 26 kwietnia, zakończyliśmy 31. PAKĘ. Ponieważ Przegląd Kabaretów Amatorskich PAKA to przede wszystkim konkurs, i ta część festiwalu najbardziej mnie interesuje, w swoim tekście skupię się tylko na częściach konkursowych 31. PAKI. Była to moja piąta PAKA jako wolontariuszki, i w sumie chyba siódma jako widza. Z biegiem lat coraz mniej zależy mi na oglądaniu koncertów pozakonkursowych, bo to podczas konkursowych wystąpień można zobaczyć przekrój tego, co aktualnie dzieje się w kabarecie, często poza okiem telewizyjnej kamery. Udało mi się obejrzeć wszystkie części konkursowe, z czego bardzo się cieszę. Zaczynam klasycznie – od początku, czyli od Wieczoru Ostatniej Szansy.

23.04.2015, 18.00
Wieczór Ostatniej Szansy:
Rafał Pacześ, Antoni Gorgoń Grucha, Ścibor Szpak
Prowadzenie: Piotr „Guma” Gumulec

Przede wszystkim – cieszę się, że wróciliśmy do WOSz, bo to jeden z moich ulubionych momentów pakowego konkursu i gdy go nie ma w reperaturze, czuję niedosyt. Tym razem skład Wieczoru Ostatniej Szansy został oparty na trzech solistach i w zasadzie chyba tylko jednego z nich można połączyć stricte z formą Stand-up’u, pozostali to już raczej one-man-show, jeśli ktoś czułby potrzebę podziału na kategorie.

Przyznaję na wstępie – nie lubię Stand-up’u. Nie podoba mi się zbytnio ani jego forma, ani mainstreamowo przyjęta tematyka. Co nie znaczy, że nie jestem w stanie docenić wyjątków. Na szczęście podczas Wieczoru Ostatniej Szansy żaden z zakwalifikowanych do dogrywki solistów nie prezentował tego, co powszechnie ze Stand-up’em jest kojarzone. Najbliżej formalnie był Rafał Pacześ, jednak jego monologi były eleganckie w formie, bez zbędnych wulgaryzmów [Tu mi się pogląd nieco zweryfikował, po obejrzeniu ostatniego „Tylko dla dorosłych”, z udziałem wspomnianego Pana. Ale podczas pakowego występu było w porządku.], bez przesadnej eksploatacji tematów damsko-męskich. Niestety zbyt wielu szczegółów nie zapamiętałam, ale opis komunijnych perypetii był doskonały. Po prostu dobry występ, gdybym lubiła Stand-up, byłabym zachwycona. Mimo wszystko nie jest to moja bajka i nie czuję zbyt dobrze tej formy. Publiczność WOSz-u zdecydowała przyznać miejsce w finałowej rozgrywce właśnie Rafałowi Paczesiowi.

Poległam zupełnie na występie Antoniego Gorgonia Gruchy, czyli Damiana Kubika. Rozumiem założenia kreowania tej postaci, ideę i całość robi wrażenie swoją spójnością i konsekwencją, ale jednak nie jestem w stanie tego strawić estetycznie. W przypadku postaci Antoniego czuję się rozdarta wewnętrznie między moim uznaniem dla kreacji aktorskiej, bo Damian Kubik świetnie wchodzi w tę rolę, a tym, jak odbieram to od strony artystycznej. W kontekście zbliżających się wyborów prezydenckich taki kandydat, jak Antoni Gorgoń Grucha, może odnaleźć wielu zwolenników. Jednak ja zachowam stanowisko neutralne.

Najbliższy moim gustom był występ Ścibora Szpaka. On na pewno ma własną planetę, a może i całą galaktykę. Kto inny wpadłby na mordercze kwiaty, stosowane przez SS, watykańską edycję Power Pointa, kotarynkę, czy wykorzystanie postaci Marii Curie w reklamie (anty)społecznej? Te spektakle chyba nigdy mi się nie znudzą. Szczerze mówiąc marzy mi się jednak program Ścibora w wersji bardziej klasycznej, bez tej całej elektroniki, bo chociaż połączenie prezentacji multimedialnych z grą na scenie bywa naprawdę piorunujące, to kiedy pojawiają się problemy techniczne, powstają sztuczne dłużyzny, co może psuć odbiór komuś, kto widzi te skecze po raz pierwszy. Bardzo żałuję, że Ścibor Szpak nie przeszedł do dalszego etapu konkursu, bo wart jest prezentowania się przed jak najszerszą publicznością.

24.04.2015, 17.00
Konkurs Piosenki PAKI
Świerszczychrząszcz i Muzikanty, Mieszko Minkiewicz, Ścibor Szpak, Róbmy Swoje
Prowadzenie: Tomasz Jachimek

Wreszcie! Piosenka kabaretowa ma swoje miejsce w konkursie PAKI. Całe szczęście, bo piosenka w kabarecie jest od samiutkiego początku i brakowało mi zaznaczenia jej obecności na PACE. Tymczasem udało się zorganizować już po raz drugi konkurs piosenek PAKI. W finale konkursu znalazły się cztery podmioty artystyczne: Kabaret Róbmy Swoje z „Przyśpiewkami biurowymi”, Ścibor Szpak z piosenką o obrażaniu uczuć religijnych, Mieszko Minkiewicz (Kabaret Inaczej) z utworem „Gdyby nie ty” oraz Kabaret Świerszczychrząszcz i Muzikanty z „Terrorystyczną Listą Przebojów”.

Ogólnie wszystkie prezentacje podobały mi się, bo po prostu kocham piosenki kabaretowe, a najbardziej te autorskie i z dobrym tekstem. I o ile nawet przypadła mi do gustu forma występu Świerszczychrząszczy i Muzikantów, to jakoś w warstwie muzyczno-tekstowej nie byłam specjalnie zachwycona. Sam projekt połączenia kabaretu znanego dotąd głównie z pantomimy, z zespołem muzycznym, jest interesujący i założę się, że we własnym repertuarze ten występ byłby dużo lepszy. Potencjał jest ogromny, brzmiało to całkiem dobrze, było zabawne, ale chyba jednak dla mnie całość była zbyt mocno oparta na coverach. Nie uważam, że robienie coverów jest złe, bo jeśli ktoś potrafi zrobić je całkiem po swojemu, to może stworzyć zupełnie nowy utwór, niemniej jednak to konkretne wykonanie niespecjalnie zapadło mi w pamięć.

Piosenka Mieszka Minkiewicza, „Gdyby nie ty”, to w zasadzie ballada miłosna, tyle, że o zabarwieniu kabaretowym. Ta prezentacja już była bardziej w moim guście, z dobrym tekstem, lekkim mrugnięciem w stronę widza, zagrana na gitarze – a że jeszcze wykonawca był spowity w czernie, to wyszła z tego taka piwniczna, kawiarniana piosenka w stylu lekko krakowskim. No i te okulary i fryzura – wczesny Turnau, jak nic. Staram się unikać takich porównań, ale ten obrazek sam się zjawił przed oczyma duszy mojej. To po prostu dobra piosenka i dobry występ.

Jako trzeci wystąpił Ścibor Szpak, któremu gościnnie towarzyszyli: Maciek Kwiatkowski (wokal), Magda Ślósarz (skrzypce) i Muzzy (klawisze). Jak dla mnie to wykonanie rozbiło bank – najlepsza wersja piosenki o obrażaniu uczuć religijnych, jaką do tej pory słyszałam. I chociaż utwór opowiadał o zjawisku negatywnym, był nadzwyczaj pozytywny w przekazie. Może i jestem mało obiektywna w tym akurat przypadku, ale po prostu od dawna uwielbiam tę piosenkę i każde jej kolejne wykonanie witam z dziką radością. W zasadzie nie ma dla mnie większego znaczenia, czy jest wykonywana solo z gitarą, przez autora, czy z pomocą, chociaż na pewno jednoosobowy chór gospel, w wykonaniu Maćka Kwiatkowskiego, i muzyczna ilustracja Muzzyego i Magdy Ślósarz stanowią dodatkowy smaczek i podkreślają charakterność tekstu.

Ostatni zaprezentował się Kabaret Róbmy Swoje z „Przyśpiewkami Biurowymi”. Zespół „Kserowianki” daje radę. Ile razy słyszę tę serię krótkich utworów, uderza mnie, jak świetnie brzmią głosy wykonawców a capella. Podoba mi się również nawiązanie do twórczości ludowej i obfite cytaty muzyczne z tejże. Częściowo rozumiem więc decyzję Jury o przyznaniu pierwszej nagrody temu Kabaretowi, jednak, jak już pisałam, moje serce skradł występ Ścibora Szpaka. Niemniej jednak było to dobre wystąpienie. Róbmy Swoje muzycznie jeszcze nigdy mnie nie zawiedli – jeśli ktoś chce posłuchać dobrych piosenek kabaretowych, powinien wybrać się na ich spektakl.

Ta część konkursowa była dla mnie zdecydowania za krótka – piosenka kabaretowa to coś, czego nigdy nie mam dosyć. Polecam – zwłaszcza jeśli są to utwory autorskie, bo w tej najmniejszej chyba formie scenicznej można zamknąć cały świat i zaprezentować jako osobny mini-show. No i czekam z niecierpliwością na kolejną odsłonę konkursu piosenek PAKI.

24.04.2015, 17.00
Gra o Tron, cz. I
Nic Nie Szkodzi, Szymon Łątkowski oraz Fair Play Crew
Prowadzenie: Tomasz Jachimek

Zaraz po Konkursie piosenki przeszliśmy do pierwszej części zmagań finałowych przeglądu. Jako pierwszy wystąpił Kabaret Nic Nie Szkodzi z programem „Hej ho, patologio!”. Przyznaję, przy półfinałach miałam wątpliwości co do własnego zdania na temat tego programu. Miałam poczucie, że ta grupa jest zbyt perfekcyjna, by uczestniczyć w konkursie, zbyt dobra aktorsko, technicznie, jest bardziej grupą teatralną niż kabaretową. Ale potem pomyślałam o kabarecie Macież, który zajmował się podobną tematyką i również był mocny aktorsko, a zachwycił mnie, jeszcze jako wyłącznie widza kabaretowego. Wyłączyłam więc tego typu analizowanie i skupiłam się na odbiorze.

Program zaprezentowany na PACE był świetny. Podejmujący trudną tematykę ze strefy tabu, rzeczy, o których się nie rozmawia, lub stosuje się wobec nich hiperpoprawność polityczną, albo takie, które po prostu na co dzień wypieramy z własnej świadomości. Niewiele znam grup, które śmieją się np. z niepełnosprawności, tzn. może nie tyle z niepełnosprawności, co z podejścia społeczeństwa do tego tematu (w zasadzie to przychodzi mi na myśl tylko kabaret Drzewo A Gada). Można by wręcz pokusić się o pytanie, czy tytułowa patologia znajduje się w tych tematach tabu, czy naszym do nich stosunku? Przyznaję jednak, że na ostatnim Podgórku ten program zrobił na mnie większe wrażenie (chociaż był grany w nieco innym składzie, nie wiem czy doczekam się go w pełnej obsadzie), pewnie dlatego, że widziałam go po raz pierwszy.

Jako drugi tego dnia wystąpił solista, Szymon Łątkowski, z programem „Sam przeciwko Polsce”. Nie wiem dlaczego, ale ten program podobał mi się bardziej podczas Półfinałów PAKI, chociaż widziałam wtedy tylko jego fragmenty. A może właśnie dlatego? Bo ogólnie rzecz ujmując całość technicznie była bez zarzutu, podana w ciekawej formie, ale jeśli chodzi o żarty, trafiały do mnie tylko pojedyncze scenki. Było kilka mocniejszych momentów, ale ogólnie to nie mój typ, może zbyt dużo dosłowności, gry stereotypami? Nie do końca potrafię powiedzieć, co mi zgrzytało w tym programie, bo uważam, że był dobrze zagrany i przygotowany. Chyba po prostu nie zaiskrzyło.

Ostatnia grupa tego dnia wywołała w naszym „redakcyjnym” gronie dyskusję – czy można zaliczyć do grona kabareciarzy grupę taneczną? Pytanie brzmi: dlaczego nie? Granice definicji tego, czym jest kabaret, są dzisiaj bardzo płynne, skoro obok siebie w jednym konkursie do boju stają: reprezentanci Stand-up’u, one-man-show, zespół muzyczny, kabaret oparty na klasycznych skeczach, itp. A wiemy, że i pantomima ma się całkiem nieźle. Dlaczego by więc nie zaliczyć do grona kabaretowego zespołu tanecznego? „Amatorologia” w wykonaniu Fair Play Crew niepozbawiona jest cech, które z reguły przypisuje się kabaretowi, zwłaszcza komizmu. Jednak dla Fair Play Crew ta „kabaretowa” działalność jest czymś dodatkowym, nie celem samym w sobie. I chociaż show było przyjemne w odbiorze, no już dobrze – napiszę to: zwłaszcza wizualnie, i na pewno podobało się publiczności (czego dowodem Nagroda Publiczności), to w moim odczuciu jednak przyznanie pierwszego miejsca to za dużo w tym przypadku. Ale na pewno warto ten program zauważyć i polecić.

25.04.2015, 18.00
Gra o Tron, cz. II
Laureat WOSZ – Rafał Pacześ, Sekcja Muzyczna Kołłątajowskiej Kuźni Prawdziwych Mężczyzn z Olą, Kabaret Inaczej, Karol Kopiec
Prowadzenie: Tomasz Jachimek

W drugim dniu zmagań finałowych 31. PAKI Pierwszy wystąpił laureat Wieczoru Ostatniej Szansy, czyli Rafał Pacześ, o którym pisałam przy okazji WOSz, więc teraz go pominę.
Sekcja Muzyczna Kołłątajowskiej Kuźni Prawdziwych Mężczyzn z Olą zagrała jeden ze swoich lepszych koncertów, przypieczętowawszy go wielkim finałem (Ha! Już piszę tę nazwę z pamięci. Gdzie te czasy, gdy musiałam zerkać do ściągi?). „Kuźnia” jest coraz lepsza, forma ewoluuje, zapowiedzi piosenek zamieniają się w mini skecze, całość wygląda naprawdę zgrabnie, choć pewnie można by ją dopracować od strony gry aktorskiej. Ale nie traktowałabym tego, jako palącej potrzeby, bo tak, jak było na PACE, jest uroczo. No i oczywiście, jeśli mowa o samej stronie muzycznej, jak zwykle byłam usatysfakcjonowana i zauroczona. A jeśli dodać do tego finał z gromadą „kosmitów” na scenie, bańkami mydlanymi, fajerwerkami z konfetti, to otrzymujemy wydarzenie, które długo zostaje w pamięci.

Moim trzecim mocnym typem tych finałów, obok SMKKPMzO i Nic Nie Szkodzi, był Kabaret Inaczej. I tutaj również się nie zawiodłam. Jeśli miałabym komukolwiek przyznać Grand Prix – to właśnie im. To, co działo się na scenie, wyglądało jak relacja z halucynacji wdychającego nieznanego pochodzenia opary hipisa-artysty. Koń-mnich, Dżinsowa Wróżka (Zubi – rola oskarowa!), galeria obrazów, gadające meble, wszędobylski Wally… To już nawet nie inny świat, tylko inna galaktyka! Gdyby jeszcze były tam piosenki, to byłby dla mnie idealny program kabaretowy.

Na zakończenie wieczoru wystąpił kolejny solista, Karol Kopiec. Jak już wspominałam, Stand-up to zupełnie nie moja bajka, natomiast ten warszawski artysta nie jest typowym Stand-up’erem. Owszem, jeśli mowa o formie tego wystąpienia, była ona Stand-up’owa, ale w treści to kompletnie inny sposób myślenia, bardzo charakterystyczny, rozpoznawalny, taki, który kojarzę tylko z tym wykonawcą i jest to całkiem miłe skojarzenie. Karol Kopiec jest chyba jedynym Stand-up’erem, który w ogóle nie przeklina na scenie, przynajmniej ja nigdy go na tym nie złapałam, a pierwiastek niezwykłości jest w stanie odnaleźć nawet w żulu czy dresiarzu. Skojarzenia, którymi się posługuje budując monologi, są czasem absurdalne, ale zadziwiająco logiczne. I przy tym wszystkim jest po prostu zabawny. Nie do końca czuję formę, w której to wszystko jest podawane, ale ogólnie występ był całkiem dobry.

Część konkursowa Finałów 31. PAKI podobała mi się najbardziej z całego festiwalu – było różnorodnie, dobrze wiedzieć, że środowisko kabaretowe rozwija się w różnych kierunkach. Z werdyktem Jury w zasadzie się nie zgadzam, więc po prostu pominę tę część, mamy do niego osobny komentarz – tutaj chciałam jedynie zaznaczyć obecność kabaretów konkursowych i podkreślić ich wagę, bo to dzięki nim zebraliśmy się na cztery dni kabaretowego świętowania w krakowskiej Rotundzie i Kijowie. Drodzy Widzowie – nie bójcie się nowości w kabarecie, chodźcie na przeglądy i festiwale, poza telewizją też jest życie na scenie czy estradzie!

PAULINA JARZĄBEK

PS: Polecamy również filmik z odczytania werdyktu przez przewodniczącego Jury 31. PAKI, Dariusza Kamysa, oraz werdyktu kabaretów konkursowych oceniających pracę Jury przez przewodniczącego Artura Jóskowiaka (mistrzostwo!). Obydwa nagrania są autorstwa Lubię Kabaret.